atlas

Voor het begrip 'stedeling' waren in het Middelnederlands twee woorden in gebruik: poorter en burger. Beide zijn overgeleverd in familienamen: het verspreidingsgebied van beide heteroniemen wordt gekarteerd.

Type burger:
Tokens: Burger (4220) Burgers (3972) Borgers (1900) Borger (1255) De Borger (717) Burgering (334) den Burger (164) Borgerink (129) de Burger (68) Borgermans (58) De Borgher (38) Borghers (14) Deborger (10)

Type poorter:
Tokens: Depoorter (2170) De Poorter (1207) Depoortere (1167) de Poorter (649) De Poortere (469) Poorter (223) Poorters (171) Porters (150) Poorterman (110) Derpoorter (46) Porter (45) de Poortere (21) Poortermans (20) DePoorter (16) Derpoortere (7)

Burger en poorter in familienamen hebben een complementaire geografische verdeling: het type Poorter komt geconcentreerd voor in het graafschap Vlaanderen, met uitlopers naar het oosten van Vlaanderen. Het type Burger domineert in heel Nederland, in Vlaams-Brabant en Belgisch-Limburg.
Deze verdeling tussen de synoniemen poorter en burger bestond al in de dertiende en veertiende eeuw (zie: middelnederlands.nl: vormencatalogus). Het woord poorter is een afleiding van poort 'stad'; burger is een afleiding van burg 'stad'. In de middeleeuwse Vlaamse steden, die het eerst tot ontwikkeling zijn gekomen, werden inwoners van steden die het poorterschap verkregen hadden, poorter genoemd. In die Vlaamse steden ontwikkelden toenamen zich ook het eerst tot erfelijk overdraagbare familienamen.

Morfologische variatie: zie burger
Klankvariatie: zie u / o in de standsnaam 'burger'

Ann Marynissen