Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- morf-vos [2022/05/11 14:43]
ann
+++ morf-vos [2024/08/21 15:00] (huidige)
ann
@@ Regel 2: / Regel 2: @@
 ===== Kaart A =====
+{{::voso-ode-oo-enwiki.png?direct&800|}}
 ==== Vraagstelling ====
@@ Regel 10: / Regel 12: @@
   - Type //Vos//, dat zowel een nominatief als een genitief kan zijn \\
   - Type //Vossen//, met de zwakke genitiefuitgang -//en//\\
+==== Commentaar ====
+Ofwel waren er heel veel sluwerds ofwel heel veel roodharigen in het Nederlandse taalgebied; in iedere Nederlandse en Vlaamse gemeente wonen mensen die hun familienaam ontlenen aan de metaforisch gebruikte diernaam //vos//. De manier waarop hun naam gevormd is, varieert evenwel regionaal.\\
+Het type met lidwoord, //De Vos//, domineert in de provincies West- en Oost-Vlaanderen, maar dringt ook diep door in Antwerpen, Vlaams-Brabant en in Zeeland. In de Randstad Holland zijn het lidwoordtype en het type //Vos// ongeveer even frequent.\\
+Het type //Vos// is morfologisch ambigu: aangezien het grondwoord //vos// zelf op -//s// eindigt, kan de familienaam //Vos// zowel een nominatiefvorm zijn als een genitiefvorm met de sterke uitgang -//s//. Naar analogie met de geografische driedeling qua morfeemstructuur die we vaststelden bij eigenschaps- en diernamen die niet op -//s// eindigen (zie: [[morf-eigenschap-dier|Algemeen: de structuur van eigenschaps- en diernamen]]), nemen we aan dat het type //Vos//, dat overheerst in het noorden van het taalgebied, een nominatiefvorm representeert, terwijl de naam //Vos// in het zuidoostelijke genitiefgebied een genitief op -//s// weergeeft.\\
+In het oosten van Belgisch-Limburg en in Nederlands-Limburg is de oorspronkelijk sterk verbogen diernaam met auslaut-//s// //Vos// secundair uitgebreid met de zwakke genitiefuitgang -//en//. De scheidingslijn tussen de namen //Vos// en //Vossen// valt in Belgisch-Limburg samen met de isomorf //-is/////-issen// bij patroniemen als //Joris/Jeurissen, Theunis/Theunissen// en //Claes/Claesen, Vaes/Vaesen// e.d. (Marynissen 1994: 278-285).\\
+Zie ook Marynissen 1999 voor een gedetailleerde studie over de variatie bij diernamen.\\
+==== Andere variatie ====
+Spellingvariatie: zie [[orth aaneenlos in vos| de diernamen 'Devos' / 'De Vos']]\\
 ==== Gegevens ====
-Type //Vos//:\\
-Tokens: Vos (33702)
-Voss (998)
-Vosch (69)
 Type //De Vos//:\\
@@ Regel 25: / Regel 34: @@
 devos (14)
 DeVos (8)
+Type //Vos//:\\
+Tokens: Vos (33702)
+Voss (998)
+Vosch (69)
 Type //Vossen//:\\
 Tokens: Vossen (3263)
+\\
+\\
+\\
+\\
+===== Kaart B =====
+{{::voskesma_n_iusvanwiki.png?direct&800|}}
-==== Kaart ====
+==== Vraagstelling ====
-{{::voso-ode-oo-enwiki.png?direct&800|}}
+Op deze kaart wordt de verspreiding van de overige, veel minder frequente types familienamen die met het grondwoord //vos// gevormd zijn, voorgesteld. Het betreft drie gesuffigeerde types:
+  - met het personificerende suffix -//man/ema//
+  - met het latiniserende suffix -//ius//
+  - met het diminutiefsuffix -//ke//
+  - en het type //Van de%%(r)%% Vos//, dat refereert aan een huisnaam.
 ==== Commentaar ====
-Ofwel waren er heel veel sluwerds ofwel heel veel roodharigen in het Nederlandse taalgebied; in iedere Nederlandse en Vlaamse gemeente wonen mensen die hun familienaam ontlenen aan de metaforisch gebruikte diernaam //vos//. De manier waarop hun naam gevormd is, varieert evenwel regionaal.\\
+De familienaam //Vosman// heeft een diffuse verspreiding in Nederland, met een opvallende concentratie in de omgeving van Deventer. De zeldzame variant //Vossema//, met het suffix //-ema//, komt voor in een tiental gemeenten op de grens tussen de provincies Groningen en Friesland.\\
-Het type met lidwoord, //De Vos//, domineert in de provincies West- en Oost-Vlaanderen, maar dringt ook diep door in Antwerpen, Vlaams-Brabant en in Zeeland. In de Randstad Holland zijn het lidwoordtype en het type //Vos// ongeveer even frequent. \\
+De gediminueerde vorm //Voskes// is verspreid in Noord-Brabant, de Randstad Holland en bij Deventer. Deze verdeling toont aan dat ten tijde van het ontstaan van deze familienaam het diminutiefsuffix -//ke// in deze regio's nog in gebruik was.\\
-Het type //Vos// is morfologisch ambigu: aangezien het grondwoord //vos// zelf op -//s// eindigt, kan de familienaam //Vos// zowel een nominatiefvorm zijn als een genitiefvorm met de sterke uitgang -//s//. Naar analogie met de geografische driedeling qua morfeemstructuur die we vaststelden bij eigenschaps- en diernamen die niet op -//s// eindigen (zie: [[morf-eigenschap-dier|Algemeen: de structuur van eigenschaps- en diernamen]]), nemen we aan dat het type //Vos//, dat overheerst in het noorden van het taalgebied, een nominatiefvorm representeert, terwijl de naam //Vos// in het zuidoostelijke genitiefgebied een genitief op -//s// weergeeft.\\
+De meeste dragers van de naam //Vossius// wonen tegenwoordig in Sint-Truiden en Wellen. Deze familienaam is een latinisering van //Vos//, die tot stand gekomen is door toevoeging van het Latijnse suffix -//ius//. Dergelijke latiniseringen van volkstalige persoonsnamen waren gebruikelijk in kringen van humanisten (zie Rentenaar 2003-2004). Andere voorbeelden van nog bewaarde verlatijnste familienamen zijn: //Pistorius, Faber, Couperus//.\\
-In het oosten van Belgisch-Limburg en in Nederlands-Limburg is de oorspronkelijk sterk verbogen diernaam met auslaut-//s// //Vos// secundair uitgebreid met de zwakke genitiefuitgang -//en//. De scheidingslijn tussen de namen //Vos// en //Vossen// valt in Belgisch-Limburg samen met de isomorf //-is/////-issen// bij patroniemen als //Joris/Jeurissen, Theunis/Theunissen// en //Claes/Claesen, Vaes/Vaesen// e.d. (Marynissen 1994: 278-285).\\
+De naam //Van der Vos// is vooral Zuid-Hollands, terwijl de Vlaamse vorm //Vandevos// enkele malen in het zuiden van Vlaams-Brabant aangetroffen wordt. Het bestaan van het type met voorzetsel + lidwoord bij diernamen bevestigt de hypothese dat een deel van de diernamen teruggaat op een huis- of herbergnaam. Vergelijkbare namen als //Van der Valk, Van der Zalm, Van den Snoek// verwijzen naar een huis of herberg met de naam //valk, zalm// of //snoek//. Dergelijke diernamen met inleidend //Van der/den/de// zijn typisch voor het zuidwesten van Nederland; hun bakermat is Zuid-Holland (Marynissen 1999: 30-32).\\
-Zie ook Marynissen 1999 voor een gedetailleerde studie over de variatie bij diernamen.\\
-==== Andere variatie ====
-Spelling: aaneen of los geschreven: zie [[orth aaneenlos in vos| de diernamen 'Devos' / 'De Vos']]\\
-===== Kaart B =====
-==== Vraagstelling ====
-Op deze kaart wordt de verspreiding van de overige, veel minder frequente types familienamen die met het grondwoord //vos// gevormd zijn, voorgesteld. Het betreft drie gesuffigeerde types: 1. met het personificerende suffix -//man/ema//; 2. met het latiniserende suffix -//ius//; 3. met het diminutiefsuffix -//ke//. Bovendien wordt het type //Van de%%(r)%% Vos//, dat refereert aan een huisnaam, gekarteerd.
 ==== Gegevens ====
@@ Regel 74: / Regel 84: @@
 Vandevos (8)\\
+Ann Marynissen
-==== Kaart ====
+{{tag> vos}}
-{{::voskesma_n_iusvanwiki.png?direct&800|}}
-==== Commentaar ====
-De familienaam //Vosman// heeft een diffuse verspreiding in Nederland, met een opvallende concentratie in de omgeving van Deventer. De zeldzame variant //Vossema//, met het suffix //-ema//, komt voor in een tiental gemeenten op de grens tussen de provincies Groningen en Friesland.\\
-De gediminueerde vorm //Voskes// is verspreid in Noord-Brabant, de Randstad Holland en bij Deventer. Deze verdeling toont aan dat ten tijde van het ontstaan van deze familienaam het diminutiefsuffix -//ke// in deze regio's nog in gebruik was.\\
-De meeste dragers van de naam //Vossius// wonen tegenwoordig in Sint-Truiden en Wellen. Deze familienaam is een latinisering van //Vos//, die tot stand gekomen is door toevoeging van het Latijnse suffix -//ius//. Dergelijke latiniseringen van volkstalige persoonsnamen waren gebruikelijk in kringen van humanisten (zie Rentenaar 2003-2004). Andere voorbeelden van nog bewaarde verlatijnste familienamen zijn: //Pistorius, Faber, Couperus//.\\
-De naam //Van der Vos// is vooral Zuid-Hollands, terwijl de Vlaamse vorm //Vandevos// enkele malen in het zuiden van Vlaams-Brabant aangetroffen wordt. Het bestaan van het type met voorzetsel + lidwoord bij diernamen bevestigt de hypothese dat een deel van de diernamen teruggaat op een huis- of herbergnaam. Vergelijkbare namen als //Van der Valk, Van der Zalm, Van den Snoek// verwijzen naar een huis of herberg met de naam //valk, zalm// of //snoek//. Dergelijke diernamen met inleidend //Van der/den/de// zijn typisch voor het zuidwesten van Nederland; hun bakermat is Zuid-Holland (Marynissen 1999: 30-32).\\
-Ann Marynissen