Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
Beide kanten vorige revisieVorige revisieVolgende revisie | Vorige revisie | ||
lexicale_motiefgroepen [2022/04/01 14:21] ann | lexicale_motiefgroepen [2024/08/26 12:26] (huidige) ann | ||
---|---|---|---|
Regel 1: | Regel 1: | ||
- | ===== Lexicale motiefgroepen ====== | + | ===== Lexicale motiefgroepen |
Familienamen zijn deels gevormd met soortnamen, deels met eigennamen.\\ | Familienamen zijn deels gevormd met soortnamen, deels met eigennamen.\\ | ||
- | Hun historisch-etymologische betekenis is die van de soort- of eigennamen waarop ze teruggaan: de eerste drager van de naam // | + | Hun historisch-etymologische betekenis is die van de soort- of eigennamen waarop ze teruggaan: de eerste drager van de naam // |
Naargelang hun benoemingsmotief kunnen de familienamen in vijf lexicale motiefgroepen worden ingedeeld: | Naargelang hun benoemingsmotief kunnen de familienamen in vijf lexicale motiefgroepen worden ingedeeld: | ||
Regel 10: | Regel 10: | ||
Patroniemen zijn gevormd met de voornaam van de vader, bijv. // | Patroniemen zijn gevormd met de voornaam van de vader, bijv. // | ||
Metroniemen zijn gevormd met de voornaam van de moeder, bijv. // | Metroniemen zijn gevormd met de voornaam van de moeder, bijv. // | ||
- | Voorbeelden van familienamen die teruggaan op verwanten in de tweede graad, zijn bijv. //Ooms//, //De Neve//. | + | Voorbeelden van familienamen die teruggaan op verwanten in de tweede graad, zijn bijv. //Ooms//, //De Neve, Cosyns//. |
==== 2. Beroepsnamen ==== | ==== 2. Beroepsnamen ==== | ||
- | Beroepsnamen duiden het beroep of het ambt dat de eerste naamdrager uitoefende, aan. Dergelijke namen zijn een afspiegeling van hoe mensen vroeger de kost verdienden, bijv. //De Clerck//, //Smit//, // | + | Beroepsnamen duiden het beroep of het ambt aan dat de eerste naamdrager uitoefende. Dergelijke namen zijn een afspiegeling van hoe mensen vroeger de kost verdienden, bijv. //De Clerck//, //Smit//, // |
Vele beroepsnamen zijn ontstaan in een stedelijk milieu, bijv. de ambachtsnamen //De Wever//, // | Vele beroepsnamen zijn ontstaan in een stedelijk milieu, bijv. de ambachtsnamen //De Wever//, // | ||
In ieder dorp of stad was er vroeger een bakker, smid, molenaar, timmerman, (dak)dekker en koster. Het is dan ook geen toeval dat familienamen, | In ieder dorp of stad was er vroeger een bakker, smid, molenaar, timmerman, (dak)dekker en koster. Het is dan ook geen toeval dat familienamen, | ||
Regel 19: | Regel 19: | ||
==== 3. Eigenschapsnamen en diernamen ==== | ==== 3. Eigenschapsnamen en diernamen ==== | ||
- | De groep van de eigenschapsnamen omvat de namen die een opvallend kenmerk van de eerste naamdrager aanduiden. Dergelijke namen kunnen verwijzen naar een fysiek kenmerk, bijv. //De Groote//, //De Bruyne//, // | + | De groep van de eigenschapsnamen omvat de familienamen |
Mensen kunnen ook worden vergeleken met dieren: bij familienamen als bijv. //De Leeuw//, //Vos//, //De Pauw// worden eigenschappen van dieren metaforisch aan mensen toegeschreven. Diernamen kunnen echter meerduidig zijn: ze kunnen ook op historische huisnamen teruggaan, bijv. //Van der Valk//, of indirecte beroepsnamen betreffen, bijv. //Haring//. //De Vis//.\\ | Mensen kunnen ook worden vergeleken met dieren: bij familienamen als bijv. //De Leeuw//, //Vos//, //De Pauw// worden eigenschappen van dieren metaforisch aan mensen toegeschreven. Diernamen kunnen echter meerduidig zijn: ze kunnen ook op historische huisnamen teruggaan, bijv. //Van der Valk//, of indirecte beroepsnamen betreffen, bijv. //Haring//. //De Vis//.\\ | ||
Regel 41: | Regel 41: | ||
==== Kaart ==== | ==== Kaart ==== | ||
- | {{:: | + | |
+ | {{:: | ||
==== Commentaar ==== | ==== Commentaar ==== | ||
Het aandeel van de vijf motiefgroepen aan de frequentste namen is niet gelijkmatig over het taalgebied verdeeld. Er bestaan aanzienlijke geografische verschillen wat de productiviteit van de vijf motieven betreft. Door het benoemingsmotief van de frequentste namen te bepalen, kan een motiefgeografie van de familienamen worden opgesteld (cfr. Goossens 1995).\\ | Het aandeel van de vijf motiefgroepen aan de frequentste namen is niet gelijkmatig over het taalgebied verdeeld. Er bestaan aanzienlijke geografische verschillen wat de productiviteit van de vijf motieven betreft. Door het benoemingsmotief van de frequentste namen te bepalen, kan een motiefgeografie van de familienamen worden opgesteld (cfr. Goossens 1995).\\ | ||
- | |||
Deze kaart geeft voor iedere provincie weer welke motiefgroep de frequentste is, op basis van de honderd frequentste namen per provincie (materiaal: Belgische familienamen uit 1987, Nederlandse familienamen uit 1993).\\ | Deze kaart geeft voor iedere provincie weer welke motiefgroep de frequentste is, op basis van de honderd frequentste namen per provincie (materiaal: Belgische familienamen uit 1987, Nederlandse familienamen uit 1993).\\ | ||
Regel 55: | Regel 55: | ||
In alle andere Nederlandse provincies voeren ofwel de beroepsnamen (geel ingekleurd) ofwel de woonplaatsnamen (blauw) de rangschikking aan: beide naamtypen bereiken overal waarden van ruim 30 procent. In Zuid-Holland (33 procent), Utrecht (34 procent), Flevoland (33 procent), Overijssel (34 procent) en Friesland (39 procent) domineert de verwijzing naar de woonplaats van de eerste naamdrager als naamgevingsmotief; | In alle andere Nederlandse provincies voeren ofwel de beroepsnamen (geel ingekleurd) ofwel de woonplaatsnamen (blauw) de rangschikking aan: beide naamtypen bereiken overal waarden van ruim 30 procent. In Zuid-Holland (33 procent), Utrecht (34 procent), Flevoland (33 procent), Overijssel (34 procent) en Friesland (39 procent) domineert de verwijzing naar de woonplaats van de eerste naamdrager als naamgevingsmotief; | ||
- | Voor een uitvoerige studie, onder meer van de verdeling per motiefgroep, | + | Voor een uitvoerige studie, onder meer met de verdeling per motiefgroep, |
Marynissen, Ann (2010): Ursprung, Motivierung und Bildung von Familiennamen am Beispiel des niederländischen Sprachgebiets. In: Cornelissen G. & H. Eickmans (Hrsg.): Familiennamen an Niederrhein und Maas. Von Angenendt bis Seegers/ | Marynissen, Ann (2010): Ursprung, Motivierung und Bildung von Familiennamen am Beispiel des niederländischen Sprachgebiets. In: Cornelissen G. & H. Eickmans (Hrsg.): Familiennamen an Niederrhein und Maas. Von Angenendt bis Seegers/ | ||
Ann Marynissen | Ann Marynissen | ||