Lexicon: kikker / puit #
Kaart #
Vraagstelling #
De lexicale variatie in familienamen die teruggaan op een soortnaam voor de kikker wordt gekarteerd: 'kikker' versus 'puit'.
Commentaar #
Een diertje dat niet alleen in het Nederlandse, maar ook in het Franse en het Duitse taalgebied in familienamen is bewaard, is de kikker: vergelijk Nederlands Kikkert/Depuydt, Frans Grenouille, Duits Frosch. Het betreft een bijnaam naar het gekwaak, of voor een mager persoon of iemand die huppelt (Debrabandere 2003: 1002).
De varianten zijn geografisch complementair verdeeld: het type Puit is vooral West-, maar ook Oost-Vlaams, met uitlopers in het centrum van Vlaanderen. het type Kikker is Nederlands, met opvallende concentraties in Noord-Holland en Overijssel/Drente.
De verspreiding van de namen stemt overeen met die die in de dialecten: in de zuidwestelijke dialecten wordt dit kwakende diertje nog steeds puit, puut of pui genoemd, boven de Nederlandse Moerdijk is een vorm van kikker in gebruik. Varianten van vors, kwakvors of kwakker, die in de zuidoostelijke dialecten gangbaar zijn, ontbreken in de familienamen. Wellicht waren deze dialectwoorden in een te klein gebied verspreid, te specifiek of te jong om er een familienaam mee te vormen (Marynissen 1999: 14-15).
Gegevens #
Type Kikker:
Tokens: Kikkert (1578)
Kikkers (35)
Kickert (16)
Type Puit:
Tokens: Depuydt (1964)
De Puydt (282)
de Puit (64)
Puyt (28)
de Puijt (28)
Depuijdt (24)
de Puyt (23)
Depuyt (17)
Puit (17)
Puits (10)
Ann Marynissen