atlas

De spelling van de Belgische familienamen ziet er ouderwetser uit dan de schrijfwijze van hun Nederlandse tegenhangers. Neem bijvoorbeeld de volgende namenparen:

• Cuypers/Kuiper
  
• Van Dijck/Van Dijk
  
• Claessen/Klaassen
  
• De Graef/De Graaf
  
• Vandenberghe/Van den Berg
  
• Somers/Zomer
  
• De Craecker/De Kraker
  

De eerste naam is zonder moeite als de Belgische schrijfvariant te herkennen, de tweede als de Nederlandse. De medeklinker k bijvoorbeeld wordt in België in familienamen in de regel weergegeven met ck, in Nederland met k, zowel in het begin, in het midden als aan het einde van namen, vergelijk bijv. Custers/Koster, Dedecker/Dekker, Van Dijck/Van Dijk. De verbinding ks wordt in België met ckx geschreven, in Nederland met ks, vergelijk Hendrickx/Hendriks, Dierckx/Dierks. Bij de klinkers valt de verschillende spelling van de lange a op: in België: ae, in Nederland: aa, vergelijk Claes/Klaas, Dehaene/Haan, Adriaens/Adriaans. De tweeklank ui verschijnt in Belgische familienamen in de regel als uy, in Nederland als ui of uij, bijv. De Bruyne/De Bruin/De Bruijn.
De grens tussen de spellingen c/k, uy/ui, ck/k, ae/aa, gh/g, s/z enz. in familienamen valt in hoofdzaak samen met de staatsgrens tussen België en Nederland, behalve in het zuidoosten.
Deze systematische Belgisch-Nederlandse spellingverschillen zijn

als volgt te verklaren: de spelling van de Belgische familienamen is vastgelegd door de Fransen in 1795, toen de zuidelijke schrijftaal nog heel wat regionale eigenaardigheden bevatte. Deze zijn daardoor in de spelling van de familienamen bewaard. In Nederland, dat later onder het Franse bewind is gekomen dan België, kwam de verplichting om een vaste familienaam te laten registreren pas 16 jaar later, in 1811. In Nederland was intussen in 1804 de spelling Siegenbeek ingevoerd, waarmee de spelling van het Nederlands voor het eerst officieel werd vastgelegd. Voor de schrijfwijze van de familienamen richtte men zich naar de spellingregels van Siegenbeek; om die reden sluit de spelling van de Nederlandse familienamen vrij goed aan bij de spelling van de standaardtaal nu.

Nederlands Limburg is als gevolg van zijn politieke geschiedenis minder beïnvloed door de officiële noordelijke spelling. Hier komen zowel de Belgische als de Nederlandse schrijfwijzen voor.