De moderne familienamen vertonen streekgebonden lexicale variatie.

Elke streektaal heeft een van het Standaardnederlands afwijkende eigen woordenschat. Die dialectwoorden zijn deels bewaard in de familienamen. Voor het begrip ‘kleermaker’ bijvoorbeeld zijn er vier regionale woorden in gebruik geweest:

• 'naaier': bijv. familienamen Denayer, Denaeyere
  
• 'sutter': bijv. familienamen De Zutter, Sutter, De Sitter
  
• 'snijder': bijv. familienamen Snijers, Snieders
  
• 'schreuder': bijv. familienamen Schreurs, Schreuder
  

Deze woorden werden gebruikt in de tijd dat de familienamen ontstonden, maar ze kunnen in de huidige dialecten weer verdwenen zijn. Onze familienamen leren ons dus iets over de oudere woordenschat van het Nederlands. Zo is de benaming voor het verdwenen beroep ‘olieslager’ bewaard in de familienamen Slagmulder en Olieslagers.
De ruimtelijke verdeling van de lexicale varianten kan ook gewijzigd zijn in de loop der eeuwen. De verspreiding van de familienamen die teruggaan op het slagersberoep, nl. Beenhouwer/Vleeshouwer/Slegers, stemt niet (meer) overeen met de huidige verspreiding van deze woorden in het taalgebied.

In deze atlas worden ook kaarten gemaakt van zogenaamde 'semantische velden', dit zijn verzamelingen van woorden die verbonden zijn door hun betekenis in een bepaalde context. Bijvoorbeeld: namen van geestelijken, namen van jaargetijden, namen van munteenheden …