De verspreiding van familienamen die teruggaan op vink en mus, twee vogels die dicht bij de mens leven, wordt gekarteerd.

Familienamen met vink komen in het hele taalgebied voor, maar net zoals de vogelnaam valk zijn ze frequenter in het westen van Vlaanderen en het centrum van Nederland dan elders. De diernaam vink is meerduidig. Het kan gaan een bijnaam voor een persoon, naar zijn karakter: iemand die zo wakker is als een vink. Of er kan een vogelvanger bedoeld zijn. Ook een beroepsbijnaam voor een klokluider is een mogelijke betekenis, naar Mnl. vinke 'klok die het aanmaken en doven van het vuur regelde' (Debrabandere 2003: 1273).
De huismus heeft minder sporen in de familienaamgeving nagelaten dan de vink. De familienaam Mussche en varianten, steeds zonder lidwoord, kent concentraties aan de Vlaamse kust, in het Meetjesland, het Pajottenland en het Maasland. In Nederland is deze vogelnaam her en der verspreid, onder meer in het oosten van Groningen. In Staphorst is de naam Mussche bijzonder goed vertegenwoordigd.
Debrabandere (2003:884) verklaart deze familienamen als bijnamen voor een klein, zwak mens ofwel voor een levendig, kwik mens.

Type Vink:
Tokens: Vink (12263) Vinke (2154) Vinck (2144) Vyncke (1229) Vincke (1096) Vinken (1027) de Vink (706) Vincken (683) Venken (443) Vinckx (419) Devinck (249) Vynck (186) Vencken (161) De Vinck (117) Devynck (111) Vijncke (83) Vinkx (70) Vinks (63) Vinkes (53) Vincx (52) Vijnck (45) de Vinck (43) De Vynck (31) Vinckens (29) Devincke (13) Vincké (13) De Vincke (5)

Type Mus:
Tokens: Mussche (1129) Musch (841) Mus (759) Mussen (257) Musse (68)

Ann Marynissen