===== Sjwa-apocope in de standsnaam 'poorter' =====
 
==== Vraagstelling ====

Gekarteerd wordt de deletie van de slotsjwa in familienamen gevormd met het westelijk-Vlaamse substantief //poorter//, dat oorspronkelijk eindigde op –//e//: Mnl. //poortere//.

==== Gegevens ====

Type //De Poorter//:\\
Tokens: Depoorter (2170)
De Poorter (1207)
de Poorter (649)
Derpoorter (46)
DePoorter (16)

Type //De Poortere//:\\
Tokens: Depoortere (1167)
De Poortere (469)
de Poortere (21)
Derpoortere (7)

==== Kaart ====

{{::poorterapocopewiki.png?direct&800|}}

==== Commentaar ====

Het Middelnederlandse substantief //poortere// behoort etymologisch tot de klasse van de masculiene //ja//-stammen, die in de nominatief/accusatief singularis klankwettig eindigden op -//e//. Deze slotsjwa is vanaf het laatste kwart van de 13de eeuw geapocopeerd, het eerst in het Utrechts, het Hollands en het Limburgs (Marynissen 1996: 182-194). In een zuidwestelijk gebied dat West-Vlaanderen, Zeeland en het westelijke Oost-Vlaams omvat, is de slotsjwa in de moderne dialecten tot op heden behouden (zie Marynissen 2009b: 240-241).\\
In de familienamen is het kerngebied van het type //De Poortere//, met behoud van de slotsjwa, kleiner dan in de moderne dialecten: het omvat enkel het centrale en zuidelijke gedeelte van West-Vlaanderen en wordt in het westen en het oosten van die provincie begrensd door een omvangrijker //De Poorter//-gebied. Een mogelijke verklaring voor deze discrepantie tussen de moderne dialecten en de familienamen is het feit dat gesyncopeerde //poortre//-vormen, met een prosodisch optimale trocheïsche structuur (Marynissen 2009b: 238), wel in soortnamen, maar niet in familienamen voorkomen.\\
Dat het apocoperingsgebied bij familienamen op basis van de soortnaam //poorter// heel wat kleiner is dan bij verbogen woonplaatsnamen in de datief als //Van den Berg(e)//, die worden ingeleid door een voorzetsel + verbogen lidwoord, hoeft niet te verwonderen: als de slot-//e// morfeemwaarde had als casusuitgang, bleef de eind-//e// langer bewaard dan wanneer de sjwa een deel was van de grondvorm (Marynissen 2009b: 237).

==== Andere variatie ====

Lexicale variatie: zie [[lex-burger|burger / poorter]]\\
Spellingvariatie: [[orth aaneenlos in poorter| aaneen of los geschreven: 'Depoorter(e)' / 'De Poorter(e)']]\\

Ann Marynissen

{{tag> poorter}}