===== Klankvariatie: o / u in namen met 'wolf' =====

==== Vraagstelling ====

De korte vocaal //o// in Nederlands //wolf// verschijnt in familienamen ook als //u//. De klinkervariatie //o// / //u// in simplicia met //wolf// wordt hier gekarteerd. In de meeste gevallen zal het een diernaam betreffen (nl. //De Wolf, Swolfs//), maar de nominatiefvorm //Wolf// en de genitief //Wolfs// kunnen ook patroniemen zijn (< Germaanse voornaam //Wolf//, cfr. namen als //Wolfsen, Wulfse//) of er kan sprake zijn van een huisnaam (nl. //Van der Wolf//).  

==== Gegevens ====

Type //Wolf//:\\
Tokens: Wolfs (4157)
Wolf (3987)
De Wolf (3870)
de Wolf (2763)
Wolff (2194)
de Wolff (1177)
van der Wolf (1033)
Swolfs (647)
Dewolf (460)
Wolfsen (235)
Wolven (194)
Wolffs (132)
Dewolfs (50)
van der Wolff (41)
Wolve (39)
Wolfe (35)
Wolves (29)
Wolfson (15)
Wolvius (11)
DeWolf (11)
Wolffes (6)

Type //Wulf//:\\
Tokens: Dewulf (3407)
De Wulf (1873)
Wulff (209)
Wulfse (77)
de Wulf (58)
Wulfsen (51)
Wulf (37)
DeWulf (14)

==== Kaart ====

{{::wolfvocaal_o_uwiki.png?direct&800|}}

==== Commentaar ====

Wgm. korte //u// heeft zich in woorden zonder umlautfactor normaliter tot een korte //o// ontwikkeld (//op, vol, honderd, ...//), maar deze kunnen in de kustdialecten ook een palatale klinker //u// hebben ('spontane palatalisatie'). In het huidige dialectlandschap tekent er zich in veel gevallen een tegenstelling af tussen de kustgebieden (Vlaanderen, Zeeland, Holland en de noordoostelijke Saksische gebieden) en de continentale gebieden (grofweg Brabant en Limburg) (De Wulf 2019: 310-311).\\
In de familienamen is de Ingweoonse //u// enkel in het westen van Vlaanderen bewaard: vooral West-Vlaanderen, maar ook het westen van Oost-Vlaanderen zijn vrij homogene //u//-gebieden. Naar het oosten toe nemen de //u//-varianten in frequentie af, hoewel relictvormen tot in Vlaams-Brabant reiken. In Nederland is er nauwelijks een spoor te bekennen van //u//-varianten. Noch in Holland, noch in de noordoostelijke provincies komt de klinker //u// in familienamen met //wolf// voor. 


==== Andere variatie ====

Morfologische variatie: zie [[morf-wolf|wolf]]\\
Spellingvariatie: zie [[orth aaneenlos in wolf| de diernamen 'Dewolf' / 'De Wolf']]\\

Ann Marynissen

{{tag> wolf}}