atlas

Gedocumenteerd wordt de morfologische variatie bij familienamen met het grondwoord 'wolf'. In de meeste gevallen betreft het een metaforisch gebruikte diernaam (nl. De Wolf, Swolfs), maar de nominatief Wolf en de genitief Wolfs kunnen ook patroniemen zijn, naar de Germaanse voornaam Wolf (cfr. namen als Wolfsen, Wulfse) of er kan een huisnaam in het spel zijn (nl. de woonplaatsnaam Van der Wolf).
Er worden vijf types gekarteerd:

1. Type De Wolf, met voorgevoegd lidwoord
   
2. Type Wolf, zonder naamvormend element
   
3. Type Wolfs, met genitiefuitgang -s
   
4. Type Swolfs, met genitiefaanloop én -uitgang
   
5. Type Van der Wolf, met voorgevoegd voorzetsel + lidwoord
   

Type De Wolf:
Tokens: De Wolf (3870) Dewulf (3407) de Wolf (2763) De Wulf (1873) de Wolff (1177) Dewolf (460) de Wulf (58) DeWulf (14) DeWolf (11)

Type Wolf:
Tokens: Wolf (3987) Wolff (2194) Wulff (209) Wulf (37)

Type Wolfs:
Tokens: Wolfs (4157) Wolffs (132) Wolves (29) Wolffes (6)

Type Swolfs:
Tokens: Swolfs (647)

Type Van der Wolf:
Tokens: van der Wolf (1033) van der Wolff (41)

Het type De Wolf, dat zeker voor een diernaam staat, overheerst in de westelijke helft van Vlaanderen. In het midden van Vlaanderen gaat het lidwoordgebied over in het zuidoostelijke genitiefgebied (type Wolfs, dat in Nederland de provincies Noord-Brabant en Limburg omvat. Op de grens tussen het lidwoordgebied en het genitiefgebied komt de vorm Swolfs, met genitiefaanloop -en uitgang. De voorgevoegde -s is het restant van het gegenitiveerde lidwoord: des wolfs > swolfs.
In Nederland houden de types De Wolf en Wolf elkaar ongeveer in evenwicht, waarbij in Zeeland, de Randstad Holland en Friesland de lidwoordnamen lichtjes in de meerderheid zijn, in Gelderland, Overijssel, Drente en Groningen evenwel het type Wolf couranter is dan De Wolf.

Ann Marynissen