Both sides previous revisionPrevious revisionNext revision | Previous revision |
morf-beroep [2022/03/31 15:22] – ann | morf-beroep [2023/08/22 13:41] (current) – ann |
---|
2. In het zuidwesten zijn de vormen met voorgevoegd lidwoord oorspronkelijk: bijv. //De Decker(e), De Backer(e), De Cuyper(e), De Meyer(e), De Ridder(e), De Poorter(e).// In de provincies West- en Oost-Vlaanderen hebben beroepsnamen haast uitsluitend het lidwoord //de// als eerste element. Maar in het midden van Vlaanderen, aan de Schelde-Denderlijn, is er bij een aantal van dergelijke namen een vrij breed menggebied waar het de-type overgaat in het genitieftype op //-s//.\\ | 2. In het zuidwesten zijn de vormen met voorgevoegd lidwoord oorspronkelijk: bijv. //De Decker(e), De Backer(e), De Cuyper(e), De Meyer(e), De Ridder(e), De Poorter(e).// In de provincies West- en Oost-Vlaanderen hebben beroepsnamen haast uitsluitend het lidwoord //de// als eerste element. Maar in het midden van Vlaanderen, aan de Schelde-Denderlijn, is er bij een aantal van dergelijke namen een vrij breed menggebied waar het de-type overgaat in het genitieftype op //-s//.\\ |
In het noorden van het //de//-gebied staat het lidwoord bij sommige namen in de accusatief: //Den Bakker, Den Hartog, Den Ridder, Den Brouwer//. De buigings-//n// van het lidwoord verschijnt alleen als de onmiddellijk volgende familienaam met een klinker of een van de medeklinkers //h, b, t, d// of //r// begint. Het kerngebied van de //den//-namen is het Zuid-Hollandse Rivierengebied: dat blijkt zowel uit de verspreiding van frequente //den//-namen als //Den Hartog/////Den Hertog//, //Den Boer// als uit zeldzamere namen als //Den Bakker, Den Dekker, Den Ridder, Den Brouwer//.\\ | In het noorden van het //de//-gebied staat het lidwoord bij sommige namen in de accusatief: //Den Bakker, Den Hartog, Den Ridder, Den Brouwer//. De buigings-//n// van het lidwoord verschijnt alleen als de onmiddellijk volgende familienaam met een klinker of een van de medeklinkers //h, b, t, d// of //r// begint. Het kerngebied van de //den//-namen is het Zuid-Hollandse Rivierengebied: dat blijkt zowel uit de verspreiding van frequente //den//-namen als //Den Hartog/////Den Hertog//, //Den Boer// als uit zeldzamere namen als //Den Bakker, Den Dekker, Den Ridder, Den Brouwer//.\\ |
| In Oost-Vlaanderen is het voorgevoegde lidwoord bij lexemen met //h//-anlaut vaak met het grondwoord versmolten. Voorbeelden van dergelijke proclitische vormen zijn //D'Hollander, D'Hondt, D'Haese//. |
| |
3. In het zuidoosten van het taalgebied staan beroepsnamen in de regel in de genitief. Afhankelijk van de buigingsklasse waartoe de overeenkomstige soortnamen behoren, hebben ze de sterke uitgang //–s// of de zwakke uitgang //–en// gekregen, bijvoorbeeld //Cuypers, Beckers, Slegers, Brouwers; Winnen. Paepen, Knaepen//.\\ | 3. In het zuidoosten van het taalgebied staan beroepsnamen in de regel in de genitief. Afhankelijk van de buigingsklasse waartoe de overeenkomstige soortnamen behoren, hebben ze de sterke uitgang //–s// of de zwakke uitgang //–en// gekregen, bijvoorbeeld //Cuypers, Beckers, Slegers, Brouwers; Winnen. Paepen, Knaepen//.\\ |
Een subcategorie van het genitieftype vormen de namen die zowel een genitiefuitgang als een genitiefaanloop hebben, bijvoorbeeld //Smulders// (< ‘des mulders’), //Smeyers// (< ‘des meiers’), //Spaepen// (< ‘des papen’). De begin-//s//, die vóór de medeklinkers //m, p, w, l, g// en vóór een klinker behouden bleef, is een restant van het lidwoord in de genitief, //des//, dat nog in de Nederlandse tijdaanduidingen //’s avonds, ’s ochtends// bewaard is. Deze familienaamvormen komen voor op de grens tussen het lidwoordgebied en het gebied met genitiefnamen. De kern ervan ligt in Oost-Brabant en het westen van Limburg, een gebied die historisch lidwoordvast is.\\ | Een subcategorie van het genitieftype vormen de namen die zowel een genitiefuitgang als een genitiefaanloop hebben, bijvoorbeeld //Smulders// (< ‘des mulders’), //Smeyers// (< ‘des meiers’), //Spaepen// (< ‘des papen’). De begin-//s//, die vóór de medeklinkers //m, p, w, l, g// en vóór een klinker behouden bleef, is een restant van het lidwoord in de genitief, //des//, dat nog in de Nederlandse tijdaanduidingen //’s avonds, ’s ochtends// bewaard is. Deze familienaamvormen komen voor op de grens tussen het lidwoordgebied en het gebied met genitiefnamen. De kern ervan ligt in Oost-Brabant en het westen van Limburg, een gebied dat historisch lidwoordvast is.\\ |
| |
Vergelijk: [[morf-eigenschap-dier|Algemeen: de structuur van eigenschaps- en diernamen]] | Vergelijk: [[morf-eigenschap-dier|Algemeen: de structuur van eigenschaps- en diernamen]] |
| |
| Ann Marynissen |
| |
| ==== Kaart ==== |
| |
| |
| {{::namenatlas_beroepfn_300.png?direct&600|}} |
| |
| |
| Kartering: Chris De Wulf, naar Marynissen 2011a: kaart 6.13 |
| |